Baş terlemesi neden olur, hangi hastalığın belirtisidir, nasıl önlenir?
Terleme vücudun soğutulmasına yardımcı doğal biyolojik bir süreçtir. Terleme, koltuk altlarında, avuç içlerinde, ayaklarda, kasıkta, yüzde ve baş bölgesinde ortaya çıkabiliyor. Baş terlemesi ortamın sıcak olmasından kaynaklanabildiği gibi Hiperhidroz (aşırı terleme hastalığı) da başta terleme yapabiliyor.
Terleme, vücut sıcaklığının belirli sınırlar içinde kalmasında, dengede olmasında önemli görev üstlenir. Galen Medical Journal’da Aralık 2020'deki “Geleneksel Fars Tıbbında Önleyici Bakım ve Tedavi Stratejisi Olarak Terleme” adlı çalışmaya göre sağlıklı bir kişide yoğun fiziksel aktivite, sıcak ortamlara maruz kalma ve günlük yaşam aktiviteleri terlemeye neden olabiliyor.
BAŞ TERLEMESİNİN NEDENLERİ
Terleme baş dahil vücudun herhangi bir yerinde görülebiliyor. Baş terlemesinin yaygın sebepleri şöyle:
SICAK ORTAM
Havanın, bulunulan ortamın sıcak olması baş terlemesinin en yaygın nedenidir. Kafa derisinde bulunan ter bezleri sıcaklık arttığında vücut sıcaklığını dengelemek için aktif olarak çalışırlar. Bunun sonucunda başta terleme gerçekleşir.
Sıcak havanın yanı sıra nemli hava da terleme üzerinde etkili olabiliyor. European Journal of Applied Physiology’de 2018 Aralık sayısında 8 erkek üzerinde yapılan çalışmada sıcak-nemli koşulda sıcak-kuru ortama kıyasla kafa derisindeki terlemenin önemli ölçüde arttığı görüldü.
STRES
Stres de baş terlemesi olarak belirti verebiliyor. Skin Pharmacology and Physiology Şubat 2013’deki incelemeye göre stres, kaygı gibi psikolojik durumlara bağlı koltuk altı, avuç içleri, ayak tabanları, yüz dahil tüm vücut yüzeyinde terleme meydana gelebilmektedir.
Terleme panik bozukluk, spesifik fobi gibi diğer anksiyete bozukluklarından da kaynaklanabiliyor. Frontiers in Physiology'de 2021 Aralık'daki 86 çalışmanın incelendiği bir araştırmada, panik bozukluğu olan kişilerin korku veya panik duygularını tetikleyen bir durumla karşılaştıklarında daha fazla terleme eğiliminde oldukları görüldü. Ayrıca stresli bir durumla karşı karşıya olmasalar bile günlük olarak daha fazla terleme eğilimindeydiler.
YOĞUN FİZİKSEL AKTİVİTE
Fiziksel olarak yoğun aktivite, aşırı hareket halinde olmak vücut sıcaklığı yükselir, sıcaklığı düşürmek için ter salgısı artar. Terleme vücudun diğer kısımlarında olduğu gibi kafada da görülebilir.
GENETİK
Genetik yatkınlık da terleme de rol oynayabiliyor. Anne, baba, dede, nine gibi üst kuşaklarda başta terleme varsa bu durum sizde de yaşanabilir.
HİPERHİDROZ
Hiperhidroz, ekrin ter bezlerinin aşırı çalışmasına bağlı olarak gelişen aşırı terleme hastalığıdır. Hiperhidroz genellikle elleri, ayakları, koltuk altlarını ve başı etkiler. Bu kişilerde hava sıcak olmadığında yahut dinlenme halinde de terleme görülür. Kafa derisi ve alında hiperhidroz tedavisinde topikal glikopirolat kullanımı etkili olabiliyor.
Clinical and Experimental Dermatology’de 1998 Eylül’de geçen eski bir çalışmada, kafa derisi ve alında %0,5'lik topikal glikopirolat sulu solüsyonunun kullanımı etkili olduğu görüldüğü, bu çalışma durumda glikopirolat sulu solüsyonunun kullanımına ilişkin ilk rapor gibi görünmektedir.
BAŞ TERLEMESİ İÇİN HANGİ DOKTORA GİDİLMELİ?
Baş terlemesi için Cildiye doktoruna gidilmelidir.
BAŞ TERLEMESİ NASIL GEÇER?
Baş terlemesi sıcaklığa ve yoğun fiziksel aktiviteye bağlı vücudun normal bir tepkisi olabildiği gibi hiperhidroz hastalığı baş terlemesi yapabiliyor.
MayoClinic'e göre baş terlemesi hiperhidrozdan kaynaklanıyorsa glikopirrolat içeren reçeteli kremler tedaviye yardımcı olabilir.
Baş terlemesine botoks da çözüm olabiliyor. Literatürde de botoks ile baş terlemesi vaka örnekleri yer alabiliyor. Indian Journal of Dermatology, Venereology and Leprology’de 2012 Mart sayısındaki çalışmaya göre 52 yaşında yüz ve saç derisi hiperhidrozlu hasta botulinum toksin tip A (BTX) ile tedavi örneği vakasına yer verildi.
Baş terlemesini önlemek için evde yapabilecekleriniz:
Başınızı, saç derinizi düzenli olarak yıkamak temiz tutmak, ciltte yağ ve kir birikimini azaltır, gözenekleri temizleyip terlemenin önlenmesine yardımcı olabiliyor.
Baharatlı, acılı besinler terlemeyi tetikleyebildiğinden bu besinlerden uzak durmak terlemenizi önleyebilir.
Günün hangi saatlerinde veya hangi durumlarda en çok terliyorsunuz? Bunu takip etmek ve terlemeye neden olan faktörlerden uzak durmak da baş terlemesini önlemekte etkili olabilir.
BEBEKLERDE BAŞ TERLEMESİ NEDEN OLUR?
Bebeklerde baş terlemesi ortamın sıcak olması, D vitamini eksikliği, bebeğin fazla giydirilmiş olması, emzirirken efor harcaması, troid hastalıkları, kabızlık gibi nedenlere bağlı olarak görülebilmektedir.
Editör : Selma Yenidoğan
