Japonya'dan Alzheimer'a karşı çığır açan buluş; dopamin!
Japonya'daki bilim insanları Alzheimer ve dopamin arasında anlamlı bir ilişki buldu. İyi hissetme ile bağlantılı olan dopamin seviyesinin artması Alzheimer semptomlarını azaltıyor. Bununla birlikle Alzheimer hastalığında yeni tedavi yolları bulunacağına dair umut ışığı doğdu.
Japonya’daki RIKEN Beyin Bilimi Merkezi’nden Takaomi Saido ve ekibi, Alzheimer hastalığına karşı yeni bir tedavi yöntemini keşfetti. Science Signaling dergisinde yayımlanan çalışmada, dopamin tedavisinin Alzheimer’ın semptomlarını hafifletebileceği ve hafızayı iyileştirebileceği bulundu. Araştırmacılar, fare modelinde dopaminin beyindeki zararlı plakları parçalayan bir enzim olan neprilisin üretimini artırabildiğini gözlemlendi.
ALZHEIMER’A YILLAR SÜREN HAZIRLIK SÜRECİ
Alzheimer hastalığının erken belirtilerinden biri, nöronlar etrafında biriken ve zamanla sertleşen beta-amiloid plaklarıdır. Bu plaklar, hafıza kaybı gibi davranışsal semptomlar ortaya çıkmadan önce onlarca yıl süren bir birikim sürecinin sonucu olarak oluşur. Saido’nun ekibi, önceki çalışmalarında neprilisin üretimini artırarak farelerde beta-amiloid plaklarının azalmasını ve hafızanın iyileşmesini sağladı. Ancak, insanlarda bu yaklaşımı uygulamak için ilaç kullanımı gerekli çünkü neprilisin doğrudan hap veya enjeksiyon yoluyla beyne ulaşamaz.
ALZHEIMER’DA DOPAMİNİN ETKİSİ NEDİR?
Yeni çalışmada, beynin belirli bölgelerinde neprilisin üretimini artırabilecek moleküller tarandı. Araştırmacılar, dopaminin, hipotalamus tarafından üretilen hormonlar aracılığıyla neprilisin seviyelerini artırdığını ve serbest beta-amiloid miktarını azalttığını keşfettiler. Bu bulgular, dopamin tedavisinin Alzheimer hastalığı üzerindeki potansiyel etkilerini araştırmak için yeni bir yol sundu.
Farelere dopamin üreten nöronlarda tasarımcı reseptörler yerleştirildi ve özel bir ilaç kullanılarak bu nöronlar sürekli olarak aktive edildi. Bu aktivasyon, neprilisin seviyelerinde artışa ve beta-amiloid plaklarında azalmaya yol açtı. Deneyler, bu yöntemin plakları önemli ölçüde azalttığını gösterdi. Ancak, bu sistemin insanlarda uygulanabilirliği sınırlı olabilir.
PARKİNSON HASTALIĞINDA KULLANILAN L-DOPA İLE TEDAVİ YÖNTEMİ
Sonraki aşamada, L-DOPA tedavisi üzerine çalışmalar yapıldı. L-DOPA, Parkinson hastalığını tedavi etmek için kullanılan ve kandan beyne geçerek dopamin dönüşümü sağlayan bir molekül. L-DOPA tedavisi, model farelerde hem frontal hem de posterior beyin bölgelerinde neprilisin artışına ve beta-amiloid plaklarının azalmasına neden oldu. Ayrıca, L-DOPA ile tedavi edilen fareler hafıza testlerinde daha iyi performans gösterdi.
ALZHEIMER’I ÖNLEMEK İÇİN UMUT DOĞDU
Bu bulgular, L-DOPA tedavisinin Alzheimer hastalığının fare modelinde zararlı plakları azaltabileceğini ve hafıza fonksiyonunu iyileştirebileceğini gösteriyor. Ancak, L-DOPA’nın Parkinson hastalığında yan etkileri olabilir. Bu nedenle, Saido’nun ekibi bir sonraki adımda dopaminin neprilisin üzerindeki etkilerini ve Alzheimer hastalığının klinik öncesi aşamalarında nasıl kullanılabileceğini araştırmayı planlıyor. Bu araştırma, Alzheimer hastalığını önlemek için yeni bir yaklaşım geliştirme potansiyeline sahiptir.
Editör : Fatma Zeybek
