Demansın erken belirtilerine dikkat, ilk sinyalleri böyle veriyor! Beyninizi zinde tutmanın sırları
Günümüz toplumlarında hızla artan bir sağlık sorunu olan demans, sadece bireyleri değil, ailelerini de derinden etkileyerek yaşam kalitesini düşüren ciddi bir nörolojik rahatsızlık olarak karşımıza çıkıyor. Peki demansın belirtileri neler, beyin sağlığı nasıl korunur?
Demans, birçok insanın yaşamını etkileyen, karmaşık ve zorlayıcı bir beyin rahatsızlığı olarak biliniyor. Bu hastalık, bireylerin günlük aktivitelerini, sosyal ilişkilerini ve genel yaşam kalitelerini önemli ölçüde etkileyebiliyor. Demans genellikle yaşlı nüfusla ilişkilendirilse de aslında her yaş grubunu kapsıyor. Peki demans neden ortaya çıkar, ilk belirtileri nelerdir ve nasıl önlenebilir? İşte korkutucu hastalık hakkında bilmeniz gereken gerçekler…
DEMANS NEDİR?
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Demet Özbabalık Adapınar'ın Youtube kanalına verdiği bilgiye göre, demans, unutkanlık ve diğer bulgularla birlikte kullanılan genel bir terimdir. Aslında latince karşılığı 'akılsız' anlamındadır. Geçen yüzyılın başına kadar daha çok psikiyatrik hastalıkların tanımı için kullanılmaktaydı. Lois Alzheimer'in, alzheimer hastalığını ortaya koymasından sonra, ise unutkanlık günümüze kadarki süreçte, davranış bozukluğu, günlük yaşamı etkileyen tüm bilişsel hastalıkların genel tanımı olarak kullanılıyor.
DEMANS NEDEN OLUR?
Demansın nedenleri arasında beyindeki sinir hücrelerinin hasar görmesi veya kaybı yer alır. Bu hasar, Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif durumlarla ilişkilidir. Alzheimer hastalığı, demans vakalarının çoğundan sorumludur ve beyinde protein birikimi nedeniyle nöronların ölmesine neden olur.
Diğer yaygın demans türlerinden biri vasküler demanstır. Bu durum, beyine kan akışının azalması veya tamamen kesilmesi sonucu ortaya çıkar ve genellikle felç veya diğer damar hastalıkları sonrasında görülür. Genetik faktörler, aile geçmişi, çevresel etkiler ve yaşam tarzı alışkanlıkları da demans riskini artırabilir. Yüksek tansiyon, diyabet, sigara kullanımı ve obezite gibi sağlık sorunları, demans gelişimine katkıda bulunabilir.
DEMANS OLDUĞUMU NASIL ANLARIM?
Demans genellikle yavaş bir süreçte ilerler ve başlangıçta fark edilmesi zor olabilir. İlk belirtiler genellikle hafıza sorunları ve bilişsel yeteneklerdeki azalmayla ortaya çıkar. Kişi sık sık eşyalarını kaybedebilir, önemli günleri unutabilir ya da aynı soruları tekrarlayabilir. Yeni bilgileri öğrenme zorluğu ve tanıdık yerlerde kaybolma gibi durumlar da yaygındır.
Dil becerilerindeki bozulmalar da yaygındır; hastalar kelimeleri bulmakta zorluk çekebilir veya konuşulanları anlamakta güçlük yaşayabilir. Ruh hali değişiklikleri, depresyon ve sosyal geri çekilme de demansın erken belirtilerinden bazılarıdır. Bu tür belirtileri gösteren kişilerin profesyonel bir değerlendirmeden geçmesi önemlidir. Erken teşhis, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada kritik bir rol oynar.
DEMANSIN SON EVRENSİNDE NELER OLUR?
Demans hastalarının davranışları, hastalığın evresine ve türüne bağlı olarak değişiklik gösterir. İleri evrelerde, hastalar günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak gerçekleştirmekte zorlanabilirler. Unutkanlık, kafaları karışmış bir şekilde dolaşma ve rutin işleri yerine getirememe gibi sorunlar sıkça görülür.
Davranışsal değişiklikler de yaygındır. Hastalar, sebepsiz yere sinirli veya huzursuz olabilirler. Halüsinasyonlar, paranoya veya depresyon gibi psikiyatrik belirtiler de ortaya çıkabilir. Bu durumlar, hasta yakınları ve bakıcıları için zorlu olabilir. Bu nedenle, demans hastalarına destek sağlamak ve empati göstermek önemlidir. Hastaların güvenli bir ortamda yaşamaları ve duygusal destek almaları, yaşam kalitelerini artırabilir.
DEMANSIN TEDAVİSİ VAR MI?
Demansın kesin bir tedavisi yoktur, ancak bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve önleyici stratejiler, hastalığın gelişme riskini azaltabilir. Zihinsel ve fiziksel olarak aktif bir yaşam sürmek, beyin sağlığını korumanın ana yollarından biridir. Düzenli egzersiz yapmak, beyne kan akışını artırarak nörodejeneratif süreçleri yavaşlatabilir.
Beslenme de önemli bir faktördür. Akdeniz diyeti gibi sağlıklı beslenme planları, beyin sağlığını destekleyebilir. Bu diyetler, taze sebze ve meyveler, tam tahıllar, sağlıklı yağlar ve omega-3 yağ asitleri içeren balık tüketimini teşvik eder. Ayrıca, aşırı alkol tüketiminden kaçınmak ve sigara kullanımını bırakmak da demans riskini azaltabilir.
Zihinsel aktiviteler, beynin uyarılmasını sağlar ve bilişsel rezervleri güçlendirir. Bulmaca çözmek, yeni bir dil öğrenmek veya müzik aleti çalmak gibi aktiviteler, beyin sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratabilir. Sosyal etkileşimler de önemlidir; arkadaşlarla veya aile üyeleriyle vakit geçirmek, sosyal becerileri korumaya ve bilişsel fonksiyonları desteklemeye yardımcı olur.
Editör : Selda Haberal
