Direkt bilirubin nedir? Direkt bilirubin yüksekliği nedenleri, belirtileri ve tedavisi
Bilirubin, kırmızı kan hücreleri parçaladığında meydana gelen turuncu-sarı bir maddedir. Bilirubin kanda diret ve indiret bilirubin olarak bulunur. Direkt bilirubin yüksekliğinin ana nedeni safra kesesinde taş olmasıdır.
Bilirubin karaciğer ve safra kesesi tarafından işlenir, dışkı ve idrarla atılır. Bilirubin kan testi, kandaki bilirubin seviyesini ölçer. Kanda bir miktar bilirubin olması normal kabul edilir.
Direkt bilirubin yüksekliği, kan dolaşımında, direkt bilirubin birikmesini ifade eden tıbbi bir durumdur. Safra tıkanıklığı, safra kesesi iltihabı, apandisit,karaciğer hastalıkları hatta antibiyotikler, kemoterapi ilaçları gibi ilaçlar da yan etki olarak direkt bilirubin yüksekliği yapabiliyor.
DİREKT BİLİRUBİN NORMAL DEĞERİ NEDİR?
Direkt bilirubin normal değeri 0-0.4 mg/dL’dir.
İndirekt bilirubin normal değeri ise: 0,2-0,8 mg/dl.’dir.
Direkt ve indirekt bilirubinin toplamına total bilirubin denir.
Total bilirubin normal değeri de 0.3-1.0 mg/dL aralığıdır. StatPearls'e göre Hepatoloji ve Beslenme Derneği, 1,0 mg/dL'nin üzerindeki toplam direkt bilirubin seviyesini anormal olarak kabul etmektedir.
DİREKT BİLİRUBİN VE İNDİREKT BİLİRUBİN NEDİR?
Direkt bilirubin: Kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla oluşan, karaciğer tarafından değişikliğe uğratılan ve idrar ve safra yoluyla daha kolay atılan bilirubindir.
Direkt bilirubin karaciğer tarafından safraya atılır ve safra kesesinde depolanır veya doğrudan ince bağırsaklara aktarılır. Bu bilirubin ayrıca idrarınıza kendine özgü sarı rengini verir.
İndirekt bilirubin: Kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla oluşan ve idrarla atılamayan bilirubindir.
DİREKT BİLİRUBİN YÜKSEKLİĞİ NEDEN OLUR?
Direkt bilirubin yüksekliği kan dolaşımında, direkt bilirubin birikmesini ifade eden tıbbi bir durumdur. Direkt bilirubin yüksekliği konjuge hiperbilirubinemi olarak da biliniyor.
American Family Physician’a 2004 Ocak sayısındaki “Erişkin Hastada Sarılık” adlı çalışmaya göre direkt bilirubin seviyesi alkol kullanımı, enfeksiyöz hepatit (bulaşıcı virüsler nedeniyle karaciğerin iltihaplanması), ilaç reaksiyonları ve otoimmün hastalıklar nedeniyle yükselebilmektedir.
Direkt bilirubin yüksekliği şu nedenlere bağlı da gelişebiliyor:
SAFRA KESESİNDE TAŞ BULUNMASI
Safra kesesindeki taş safra akışını engelleyip kan dolaşımında direkt bilirubin birikmesine neden olup direkt bilirubin yüksekliği yapabiliyor.
KOLESTAZ
Kolestaz safra sisteminizdeki safra akışının yavaşlaması veya durmasıdır. Akamayan safra, kan dolaşımınıza sızar ve organlarınıza geri dönerek iltihaplanmaya neden olur. Karaciğer veya safra kanalındaki bir sorundan kaynaklanabiliyor.
KARACİĞER HASARI
Hepatit A, B ve E dahil olmak üzere viral hastalıklar hepatosit adı verilen karaciğer hücrelerine zarar verip direkt bilirubin yüksekliğini tetikleyebiliyor.
KARACİĞER HASTALIKLARI
Hepatit, siroz veya karaciğer kanseri gibi karaciğer rahatsızlıkları, karaciğerin bilirubini düzgün bir şekilde işleme yeteneğini bozarak kan dolaşımında karaciğerde direkt birikmesine yol açabiliyor.
SAFRA TIKANIKLIĞI
Safrayı karaciğer ve safra kesesi yoluyla bağırsağa ileten safra kanalındaki tıkanıklığa safra tıkanıklığı denir. Safra kesesi taşları, tümörler veya darlıklar nedeniyle safra kanallarında oluşan tıkanıklıklar, safranın karaciğerden bağırsaklara akmasını önleyebilir. Bu tıkanıklık, konjuge bilirubin seviyelerinde artışa neden olabilir.
Direkt Bilirubin Yüksekliğinin Diğer Nedenleri
- Kullanılan ilaçların yan etkileri. Karaciğer hücrelerine zarar veren ilaçlar veya toksinler, bilirubin metabolizmasını bozabilir ve konjuge bilirubin seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Örnek olarak bazı antibiyotikler, kemoterapi ilaçları verilebilir.
- Kan zehirlenmesi
- Hepatit virüsü
- Hepatit sirozu
- Alkol kullanımı
- Çevresel toksinlere veya ağır metallere maruz kalma
- Bağışıklık sistemi hastalıkları
- Niemann-Pick ve Gaucher hastalıkları dahil olmak üzere metabolik hastalıklar
- Dubin-Johnson sendromu ve Rotor sendromu gibi genetik rahatsızlıklar, bilirubini karaciğer hücrelerinden safraya taşıyan taşıyıcıları etkileyerek kanda birikmesine yol açar.
DİREKT BİLİRUBİN YÜKSEKLİĞİ BELİRTİLERİ
Direkt bilirubinin yüksekliğinin ilk semptomlarından biri, cilt ve gözlerin sararması olarak ortaya çıkan sarılıktır. Bu durum, kırmızı kan hücreleri parçalandığında üretilen sarı bir pigment olan bilirubinin kanda birikmesi nedeniyle oluşur. Diğer yaygın semptomlar arasında koyu renkli idrar, soluk renk dışkı, mide bulantısı, karın ağrısı, karında şişlik, kusma, açık gri veya kil renkli kaka, halsizlik yer alır.
DİREKT BİLİRUBİN YÜKSEKLİĞİ TEDAVİSİ
Direkt bilirubin yüksekliği tedavisi bu durumun neden kaynaklandığına dayanır. Örneğin direkt bilirubin yüksekliği safra kesesinde taşa bağlı geliştiyse ameliyat ile taşı almak gerekebilir.
Safra tıkanıklığı varsa, normal safra akışını geri kazandırmak için endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) veya cerrahi gibi prosedürler gerekebilir.
Editör : Selma Yenidoğan
